Kernreactor Doel 4 en het Koizumi-effect

In oktober vorig jaar verraste voormalig Japans eerste minister Junichiro Koizumi vriend en vijand. In een toespraak voor bedrijfsleiders pleitte hij voor een uitstap uit kernenergie en een transitie naar hernieuwbare energiebronnen. Koizumi maakte daarmee een bocht van 180 graden. De ramp in Fukushima was daar natuurlijk niet vreemd aan. Paul De Grauwe is een van de weinigen in Vlaanderen die ook een dergelijke bocht heeft durven nemen. Verschillende keren nam De Grauwe expliciet en met argumenten afstand van de neoliberale doctrine die hij in de jaren ’80 verdedigde. Hij verloor er geen aanzien door, maar kwam er sterker uit. Het ongeluk met het weglopen van de 65.000 liter olie in de reactor Doel 4 en het stilleggen ervan zou een Koizumi-effect kunnen teweegbrengen. Gaan belangrijke opinieleiders en organisaties hun standpunt op het gebied van kernenergie de volgende weken wijzigen?

De reactoren Doel 3 en Tihange 2 liggen al maanden stil nadat duizenden scheurtjes in de reactorkuip werden ontdekt en ze zullen waarschijnlijk nooit meer opgestart worden. Doel 4 ligt voor vele maanden stil wegens sabotage. Zoals een journalist deze week schreef, kerncentrales zijn de grootste bron van onzekerheid geworden.  Experts stellen onomwonden in de media dat we volgende winter een heel groot risico lopen op eenbrown-out of black-out. Het is ontstellend dat dit in een technologisch hoogontwikkeld land als België zou kunnen gebeuren.

Decennialang was een van de belangrijke argumenten van de verdedigers van de nucleaire sector het feit dat de centrales prima waren voor de bevoorradingszekerheid. Vandaag zitten we in een heel andere situatie. Deze reactoren zijn oud en garanderen de elektriciteitsbevoorrading niet, integendeel. Professor Aviel Verbruggen zei het afgelopen week heel duidelijk. Met de oude visie op energie gaat het licht uit, kernenergie is geen garantie op bevoorradingszekerheid. Verbruggen verwees terecht naar Duitsland dat definitief afziet van kernenergie en kiest voor hernieuwbare energieën.  Dat is een lange en uitdagende weg. Maar zou Duitsland, de eerste economische macht van Europa, waar de bedrijfswereld zo zwaar weegt op het beleid, ook maar enig risico nemen op het gebied van bevoorradingszekerheid? Wel neen. Zowel het bedrijfsleven als de politieke klasse – enkele uitzonderingen niet te na gesproken-  weten daar dat het de enige verstandige keuze is. In Vlaanderen verwijzen nogal wat politici en opinieleiders naar het Duitse model als het over socio-economische kwesties gaat, maar als het over energiebeleid gaat, bestaat dat Duitse model helaas niet.

Enkele weken geleden lekte uit dat de onderhandelaars op federaal vlak overwogen om de levensduur van onze kernreactoren te verlengen. Ik kan me niet voorstellen dat dit wordt opgenomen in het nieuwe regeerakkoord. Het zou totaal onverantwoordelijk zijn. Febeliec, een federatie van bedrijven die veel energie consumeren, heeft altijd kernenergie verdedigd.  Blijven ze op dat standpunt? Agoria, een andere bedrijfskoepel die al jaren kiest voor kernenergie, heeft deze week een genuanceerd standpunt ingenomen: “Men moet ophouden met een beslissing te nemen en tegelijk de schijn te laten bestaan dat men op die beslissing kan terugkomen. Ofwel gaat men voor kernenergie, ofwel niet, maar we willen geen ‘misschien’-verhalen meer.” Dat is al een klein stapje vooruit. Agoria zet dus de deur open voor een definitieve uitstap uit kernenergie. Want die dubbelzinnigheid duurt al 10 jaar en maakt een echte kernuitstap en een transitie naar een duurzaam energiebeleid onmogelijk. Door het zwalpend beleid van de laatste jaren zijn de investeringen in hernieuwbare energie in Vlaanderen compleet stilgevallen.

Reacties van het VBO, VOKA en de vakbonden op de problemen met Doel 3, Doel 4 en Tihange 2 laten op zich wachten. Wie gaat er vandaag nog pleiten voor een verlenging van de levensduur van onze reactoren?  Dat zou wel heel sterk zijn. Of gaan patronaat en vakbonden de realiteit in de ogen kijken, afscheid nemen van het nucleaire hoofdstuk uit onze energiegeschiedenis en kiezen voor hernieuwbare energieën? Staan er straks in Vlaanderen politici op die, net als gewezen premier Koizumi in Japan, aankondigen dat ze van mening veranderd zijn? Waar blijven de Vlaamse wetenschappers die, net als Paul De Grauwe inzake economie,  afstand nemen van vroegere standpunten over kernenergie en nieuwe, duurzame pistes gaan verdedigen?

We hebben Annemie Turtelboom, de nieuwe Vlaamse minister voor energiebeleid, nog niet gehoord over kernenergie en hernieuwbare energie. Gezien de hoogdringendheid van de energiedossiers kan ze niet lang meer zwijgen. Ik ben vooral benieuwd of ze het zal houden bij de nucleaire dogma’s van de laatste decennia of de moed zal tonen van mensen als Junichiro Koizumi en Paul De Grauwe.